Μια συζήτηση με τον Κυπαρίσσιο, Γιώργο Μαυροειδή, με την ευκαιρία της έκδοσης του μυθιστορήματός του : "Σκοτεινή Σπάρτη"

 

Τον φίλο Γιώργο Μαυροειδή τον πρωτογνώρισα ως καθηγητή Φυσικής, λόγω των παιδιών μου,   και τον εμπιστεύτηκα, λόγω της εικοσαετούς και πλέον εμπειρίας του στον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης.  Επιπλέον μου προξένησαν ενδιαφέρον οι  παράλληλες,  σοβαρές  επαγγελματικές ενασχολήσεις του, υπεύθυνος σε επιχείρηση ελέγχου και απώθησης παρασίτων υγειονομικής σημασίας και ως σύμβουλος ακινήτων, αλλά κυρίως η αγάπη του για την γη και η φροντίδα του για την πανίδα και χλωρίδα του τόπου μας. Η συγγραφική του δραστηριότητα ήταν έκπληξη για μένα και το βιβλίο του άξιο για την παρακάτω συζήτηση:     

 

·         

1. Από την επιστήμη της Φυσικής στην λογοτεχνική συγγραφή. Πως άνοιξε αυτό το μονοπάτι ;

Η  σπουδή  στη φυσική ήταν επιλογή μου. Από πολύ μικρή ηλικία, μπορώ να ανακαλέσω στη μνήμη μου το τεράστιο ενδιαφέρον που είχα για τη φυσική πειραματική και τη φυσική ιστορία  που διδασκόμασταν στο δημοτικό. Είχα πολύ νωρίς αποφασίσει πως οι φυσικές επιστήμες ήταν  το αντικείμενο που με ενδιέφερε, από την άλλη η λογοτεχνία με είχε αιχμαλωτίσει από τότε που έμαθα ανάγνωση και παρέμεινε απόλαυση αλλά και καταφύγιο σε όλη μου τη ζωή. Δεν νομίζω ότι οι δυο τομείς ,θετικές επιστήμες και λογοτεχνία είναι τόσο ασύνδετοι κι ας φαντάζουν έτσι σε πολλούς. Η ακρίβεια και η αυστηρότητα στην μελέτη και απόδοση των εννοιών και των φαινομένων δεν στερεί, κάθε άλλο, μάλλον απαιτεί, να δίνεται χώρος στη φαντασία και το όραμα. Άλλωστε η πλειονότητα των ανθρώπων των θετικών επιστημών κάθε επιπέδου, είναι λάτρεις της λογοτεχνίας, της ιστορίας, της γλώσσας, της φιλοσοφίας, της αρχαίας γραμματείας κ.τ.λ. 

2. Λογοτεχνία, πρότυπα και αναγνώσεις .

Διάβαζα ότι έπεφτε στα χέρια μου. Είχα την τύχη να μένω δίπλα σε έναν θείο μου που είχε μια πραγματικά μεγάλη για τα δεδομένα της μικρής μας επαρχιακής πόλης  βιβλιοθήκη. Κυρίως  Έλληνες: Τερζάκη, Βενέζη , Ουράνη, Λουντέμη, Καρκαβίτσα αλλά και κάποιους κλασσικούς ξένους, Ιούλιος Βερν φυσικά, αλλά  θυμάμαι την «Ανάσταση» του Τολστόι, τον Χέρμαν Εσσε και άλλους πολλούς. Κάποια στιγμή με πήραν χαμπάρι συγγενείς και φίλοι οπότε στις γιορτές μου έφερναν βιβλία. Τα διαβάζαμε όλα τα παιδιά μανιωδώς στο σπίτι, ενίοτε βέβαια τα χρησιμοποιούσαμε ως βλήματα στους μεταξύ μας τσακωμούς οπότε δεν ήταν μόνο το διάβασμα η αιτία που σύντομα γίνονταν κουρέλια. {Πολλά μάλιστα δεν τα πολύ καταλάβαινα.  Μου έδωσε κάποιος όταν ήμουν στην πρώτη γυμνάσιου το «Πως δενόταν το ατσάλι» του Οστρόφσκι και  την «Άλωση της πόλης» του Ρανσιμαν και δυσκολεύτηκα ,δεν είχα το ιστορικό υπόβαθρο για να τα καταλάβω. Ωστόσο σιγα σιγά μπήκαν σε μια σειρά μέσα στο μυαλό μου. Δεν παρέλειπα φυσικά όλα τα κόμικς της εποχής, τα Βίπερ, τα Αρλεκιν της θείας μου, το Ρομάντζο που διάβαζα στο κουρείο της γειτονιάς… Ήμουν μανιώδης αναγνώστης και αυτών. Αργότερα στο γυμνάσιο και το  λύκειο αποτύπωνα κάθε εντύπωση από τα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και ύστερα έψαχνα να βρω το βιβλίο του συγγραφέα για να το διαβάσω. Στο πανεπιστήμιο πια διάβασα τους Αμερικανούς κλασσικούς , αλλά και τους Ρώσους:  Σολοχωφ, Γκορκι, Ντοστογιέφσκι, Γκογκο, Τολστοί…  Μου άρεσαν ιδιαίτερα οι Ρώσοι καθώς και ο Τζακ Λόντον με τον περιπετειώδη τρόπο γραφής του. Τώρα πια διαβάζω περισσότερο ιστορικές μελέτες και λιγότερο λογοτεχνία. 

3. Μυθιστόρημα ή ιστορική μελέτη;

Μυθιστόρημα χωρίς αμφιβολία. Το μυθιστόρημα δίνει την απαιτούμενη ελευθερία στο συγγραφέα να κινηθεί στο χώρο και το χρόνο χωρίς να είναι δέσμιος της αυστηρότητας μιας ιστορικής μελέτης. Δεν μπορεί φυσικά να γράφει άσχετα πράγματα αλλά, να εισάγει τον αναγνώστη στο κλίμα της εποχής  -όπως το φαντάζεται ο ίδιος- χωρίς να περιορίζεται από τους κανόνες μιας επιστημονικής εργασίας. Το βιβλίο «Σκοτεινή Σπάρτη» είναι χωρίς αμφιβολία ένα ιστορικό μυθιστόρημα. 

4. Η αρχαία Σπάρτη μέσα από τα μάτια των κατακτημένων Μεσσηνίων  ή μια ιστορία έρωτα, δολοπλοκίας και επανάστασης;

Όλα αυτά μαζί. Ο έρωτας δεν μπορεί να λείπει από ένα μυθιστόρημα. Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης και κινητήριος δύναμη .Χωρίς τον έρωτα το μυθιστόρημα θα ήταν άνοστο. Ευτυχώς ο ίδιος ο Παυσανίας παρέχει άφθονο υλικό  οπότε δεν χρειάστηκε να αυθαιρετήσω. Η ζωή του Αριστομένη σώζεται από μία Σπαρτιάτισσα ιέρεια που είναι ερωτευμένη μαζί του, όταν συλλαμβάνεται αιχμάλωτος. Η  ίδια η ήττα τον Μεσσηνίων οφείλεται στην παράνομη ερωτική σχέση μιας Μεσσήνιας με έναν Σπαρτιάτη βουκόλο… Προσωπικά  έπρεπε μονάχα να τα εντάξω μέσα στο πνεύμα της ιστορίας μου.

 5. Μέσα από την καταγραφή των γεγονότων του δεύτερου Μεσσηνιακού πολέμου , αντικρίζουμε πολλά λαογραφικά στοιχεία και μάλιστα πλήθος σημαντικών λεπτομερειών όπως καλλιεργητικές πρακτικές, χρήση θεραπευτικών βοτάνων και ψυχοτρόπων, σπλαχνομαντεία, οιωνοσκοπία, ονειρομαντεία κ.ά. Επιδίωξη σου αυτή η ιδιαίτερη μελέτη και γιατί σε μια μυθιστορηματική γραφή;

Ζώντας στην ύπαιθρο και έχοντας την τύχη από μικρός να συναναστραφώ με ανθρώπους άντρες αλλά κυρίως γυναίκες αυθεντικούς που ζούσαν στη φύση χωρίς να ρωτούν πολλά «γιατί», μακριά από τον σημερινό ορθολογισμό που προσπαθεί να ερμηνεύσει κι εξηγήσει τα πάντα. Άνθρωποι μιας άλλης εποχής , δεν νομίζω ότι υπάρχουν πια τέτοιοι σήμερα που μάντευαν το μέλλον από τη σπάλα του αρνιού, αμπόδεναν με μάγια τα ζώα τους από την επιβουλή ζώου ή ανθρώπου, μάζευαν βοτάνια και μαντζούνια από τις ρεματιές, έστηναν ξόβεργες, πλακοπαγίδες και σουρτοθηλιές, γνώριζαν την ήρα, το παραισθησιογόνο παράσιτο των σιτηρών και το απομάκρυναν με τον αρίλογο από τον καθαρό καρπό… Όταν αργότερα διάβασα το έργα και ημέρες του Ησίοδου που ουσιαστικά δίνει οδηγίες στον αδελφό του για το πως να επιβιώνει με επιτυχία ως καλλιεργητής, μου φάνηκε η ατμόσφαιρα του έργου τόσο κοντινή και οικεία… Αργότερα ψάχνοντας πηγές για τις ανάγκες του μυθιστορήματος διάβασα μερικά πιο ξεχασμένα έργα του Ξενοφώντα π.χ τον κυνηγετικό, το περί ιππικής, εργασίες πολλών αρχαιολόγων και ιστορικών για το είδος της διατροφής, τις μεθόδους κυνηγιού, τα φυτά που καλλιεργούνταν για τροφή και ένδυση ανέτρεξα ακόμα και σε οικονομικά αρχεία της δεκαετίας του τριάντα για να δω τις αποδόσεις σε καρπό των ορεινών χωραφιών της περιοχής στην οποία ξετυλίγονται τα γεγονότα του μυθιστορήματος. Η καλλιέργεια μέχρι τη δεκαετία του 50 γινόταν με τον ησιόδειο τρόπο, δεν υπήρχαν τεχνητά λιπάσματα, τα εργαλεία ήταν χειροποίητα και φυσικά όλες οι δουλειές γίνονταν με ζώα. Θέλοντας να είμαι όσο το δυνατόν πιο ακριβής διάβασα ακόμα και απομνημονεύματα διωκόμενων-ξεκομμένων- ανταρτών που ζούσαν πραγματικά σαν τα αγρίμια κατά και μετά τη λήξη του εμφυλίου για να συλλέξω στοιχεία για την επιβίωση και τον επισιτισμό ανθρώπων που ζουν ως κυνηγημένοι στα βουνά καθώς και για να γνωρίζω το χρόνο που διαρκούσαν οι μετακινήσεις από μέρος σε μέρος (πεζή πάντα). Όλα αυτά θέλησα να τα εντάξω στο μυθιστόρημα και είναι αλήθεια ότι ίσως το παράκανα…

6. Πρόθεσή σου να κάνεις τον αναγνώστη  κοινωνό της εποχής του 7ου π.Χ. αιώνα ή θεωρείς πως παραμένει επίκαιρο το όποιο μήνυμα αποκομίζει κανείς διαβάζοντας το βιβλίο σου ;

Τα προβλήματα των ανθρώπων δεν αλλάζουν στην πορεία της ιστορίας ,αλλάζουν μόνο τα μέσα . Μιλάμε για μια εποχή που η Γη και τα ζωικό κεφάλαιο καθορίζουν την οικονομική ισχύ των ανθρώπων. Η εξουσία είναι κληρονομική και την ασκούν οι ευγενείς γαιοκτήμονες ενώ γύρω από αυτούς φυτοζωούν οι μικροκαλλιεργητές που πασχίζουν να επιβιώσουν με τους μικρούς κλήρους τους καθώς και οι τεχνίτες. Στις πόλεις κράτη ξεσπούν αναταραχές και Τύραννοι εμφανίζονται ως διεκδικητές της εξουσίας χρησιμοποιώντας την οργή του λαού. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και του εμπορίου φέρνει στην επιφάνεια μια άλλη τάξη αυτή των εμπόρων που πλουτίζουν με το εμπόριο και τα θαλάσσια ταξίδια διεκδικώντας και αυτοί μερίδιο στην εξουσία. Δεν μου φαίνονται και τόσο μακρινά όλα αυτά…

 7. Προσδοκίες μέσα από την λογοτεχνική συγγραφή.

Προσδοκίες ; Είναι  νωρίς ακόμα. Προς  ώρας απολαμβάνω την έκδοση της πρώτης συγγραφικής μου προσπάθειας και χαίρομαι γιατί τα μηνύματα από τους αναγνώστες είναι ενθαρρυντικά. Φυσικά έχω σκοπό να συνεχίσω να γράφω και ελπίζω σύντομα να παρουσιάσω και άλλα πράγματα που τριγυρίζουν στο μυαλό μου.