Κριτικές Προσεγγίσεις στον Ορθόδοξο Πολιτισμό. Όψεις του Ελληνικού παραδείγματος

   Του  Δ. Γ. Μαγριπλή (επιμέλεια)

Το βιβλίο αποτέλεσε το βασικό εγχειρίδιο για τη διδασκαλία του μαθήματος «Σύγχρονος Ελληνικός Πολιτισμός» (12Ε20) που διδάχθηκε στο χειμερινό εξάμηνο του έτους 2007-8στο τμήμα “Ιστορίας – Αρχαιολογίας – Διαχείρισης Πολιτισμικών αγαθών” του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Συνοπτική ανάλυση: Το  σύγχρονο κοινωνικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από την παγκοσμιοποίηση στο επίπεδο της οικονομίας και της ιδεολογίας του κόσμου ως προϊόντος στα πλαίσια των διανθρώπινων σχέσεων αλλά και της διαπλοκής  των κοινωνικών θεσμών. Έτσι ιδεολογία και πίστη, θρησκεία και έθνος, σχέσεις εκκλησίας και πολιτείας, πολιτικός και πνευματικός λόγος, επαναπροσδιορίζονται και συνιστούν καίριες ψηφίδες στη νοηματοδότηση της συλλογικής ζωής στη φάση της μετανεωτερικότητας, αλλά και γενικότερα στο δρόμο για μια παγκόσμια δημοκρατική, πολυπολιτισμική  και ειρηνική ανθρωπότητα. Το τελευταίο αποτελεί αισιόδοξη προοπτική, δεδομένων των νέων παγκόσμιων συνθηκών, αλλά και της παραμέτρου ότι πάντοτε ο   χρόνος και ο τόπος, τα συμφέροντα, οι αντιλήψεις και η πολιτιστική εξέλιξη σηματοδοτούν την εκάστοτε καθημερινότητα.

Για να κατανοήσουμε αυτή την πραγματικότητα θα πρέπει να εντοπίσουμε την ιδεολογία ως κεντρικό πυρήνα της ανθρώπινης λογικής. Που σημαίνει ότι ενταγμένη στα χωροχρονικά της όρια, καθορίζει το εγώ και τον κόσμο μέσα από τις προϋποθέσεις της επίκαιρης εννοιολόγησής της, αλλά  και της παραμέτρους της όποιας επικράτησής της. Στην εποχή μας η ιδεολογία άλλοτε συγκρούεται με την Θρησκεία και άλλοτε συμμαχεί ή δανείζεται νοηματικά εργαλεία για την επικράτησή της. Όπως και να έχει, ακόμη και ως βιωματική υπόθεση, «Θρησκεία και Ιδεολογία – Ορθοδοξία και σύγχρονος κόσμος» (Δ. Γ. Μαγριπλής), οφείλουν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις αλλά και τις απαιτήσεις ενός μετανεωτερικού κόσμου.  Και τούτο απαιτεί πρώτιστα έναν επιστημονικό διάλογο που θα οδηγήσει στην ανάδυση ενός διαφορετικού λόγου. Αλλά και  στην αναζήτηση  της ουσίας των κοινωνικών σχέσεων, οι οποίες με την σειρά τους διαμορφώνουν την όποια κοινωνική πολιτική. Επομένως η θρησκεία είτε ως προσωπικό βίωμα είτε ως οργανωμένο καθίδρυμα θα πρέπει να διαλεγεί και να πονέσει με τις ιδέες, ακόμη και με αυτές που δείχνουν να συγκρούονται μαζί της. Στο πνεύμα αυτό συμπεριλαμβάνονται τα άρθρα: «H κοκκινοσκουφίτσα και ο κακός λύκος ή πώς"ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν". Σημειώσεις για τον διάλογο Εκκλησίας και Αριστεράς» (Θ. Ν. Παπαθανασίου), «Από το άτομο στο ανθρώπινο πρόσωπο – Η συμβολή της πατερικής σκέψης στην υπέρβαση  διλημμάτων της κοινωνικής πολιτικής» (Ολ. Στασινοπούλου), «Φιλανθρωπία και Κοινωνική Πρόνοια στην Ορθόδοξη Εκκλησιαστική παράδοση» (Π. Σταθόπουλος – Δ. Μπουρίκος), «Πολυθρησκειακότητα, Ορθοδοξία και το πρόβλημα της αλήθειας» (Β.Αδραχτάς),«Εναλλακτικές Θρησκευτικές Ταυτότητες στην Μεθόριο Μοντέρνου – Μεταμοντέρνου. Η Περίπτωση της Νέας Πνευματικότητας» (Δ.Μπεκριδάκης), «Χριστιανικός Πολιτισμός στα μεταίχμια της Νεωτερικότητας. Μία προσπάθεια επαναξιολόγησης των σχέσεων του Χριστιανισμού με τον Πολιτισμό»(Δ. Ουλής), Τέλος η  σχέση ορθοδοξίας και σύγχρονου κόσμου, ως θέμα επιστημονικής συζήτησης, πλουτίζεται  και από την οπτική  του εικαστικού Χρήστου Παζαΐτη. Η εικαστική συμμετοχή στον διάλογο αποτυπώνεται από το  πρωτότυπο έργο του, που   κοσμεί το εξώφυλλο του τόμου.

Εκδοτικός οίκος Αν. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2007, ISBN 978-960-6741-30-2  (προλεγόμενα: Α. Σταμούλης,  πρόλογος : Δ. Γ. Μαγριπλής)

Η Ιδεολογία στο χρόνο μέσα από εκφάνσεις του πολιτιστικού φαινομένου

Του Δ.Γ. Μαγριπλή (επιμέλεια)        

Το βιβλίο αποτέλεσε ένα από τα βασικά  εγχειρίδια για τη διδασκαλία του μαθήματος  «Ιστορία του Πολιτισμού: Ιδεολογικά Ρεύματα στη σύγχρονη Ελλάδα» (12Ε1 – 8) που διδάχθηκε στο χειμερινό εξάμηνο του έτους: 2009 – 10, στο τμήμα “Ιστορίας – Αρχαιολογίας – Διαχείρισης Πολιτιστικών Αγαθών” του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Επίσης το βιβλίο αποτέλεσε  βασικό εγχειρίδιο για τη διδασκαλία του μαθήματος «Δυτικός Πολιτισμός» (ΠΟΛ 251) που διδάχθηκε στο εαρινό εξάμηνο του έτους: 2011 – 12, στο τμήμα “Βαλκανικών Σπουδών” του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας   

Συνοπτική ανάλυση: Ο τόμος για την «Ιδεολογία» αποτελεί τον τρίτο τόμο της επιστημονικής σειράς Θεός – Άνθρωπος – Κοινωνία και  μια πραγματική πρόκληση για όλους τους συμμετέχοντες. Και τούτο γιατί στις μέρες μας οι ερευνητικές  αναφορές σε έννοιες  όπως η παραπάνω δεν αποτελούν μόνο μια απλή αναζήτηση στον ιστορικό χρόνο αλλά συνιστούν και μια εκ νέου οριοθέτηση ενός, μέχρι πρόσφατα, έντονα ιδεολογικοποιημένου όρου. Για άλλη μια φορά η επιστημονική μας σειρά ακολούθησε την επιστημολογική προσέγγιση ενός κοινού ερωτήματος και είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρον το γεγονός ότι υπό την στέγη του ιδίου τόμου φιλοξενούνται απόψεις από διαφορετικές επιστημονικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Συγκεκριμένα:
Στο πρώτο κεφάλαιο, υπό το γενικό τίτλο «Η Ιδεολογία στο χρόνο», εντοπίζονται τέσσερα κείμενα που μελετούν την έννοια στην Αρχαία και Βυζαντινή περίοδο: «Η ιδεολογία της αθηναϊκής ηγεμονίας. Από την Realpolitik στην Machpolitik» (Β. Λ. Κωνσταντινόπουλος), «Το μετριοπαθές πολίτευμα και η μέση τάξη στην πολιτική ιδεολογία του Θουκυδίδη» (Δ. Κ. Πανομήτρος), «Ιδεολογία και Δικανική ρητορεία στην Αθήνα της κλασσικής περιόδου» (Ε. Βολονάκη), «Ιδεολογία και κοινωνία στο Βυζάντιο» (Δ. Γ. Μαγριπλής).
Στο δεύτερο κεφάλαιο, με τον γενικό τίτλο «Η έννοια μέσα από εκφάνσεις του Πολιτιστικού φαινομένου»  αναζητάτε  η σύνδεση της ιδεολογίας με μορφές τέχνης και γενικότερα της πολιτιστικής έκφρασης των ανθρώπων όσο και των συλλογικών μορφωμάτων τους. Ειδικότερα: «Ζητήματα Ιδεολογίας και Τέχνης στην Ευρώπη του 17ου και 18ου αιώνα: Γλυπτική, Ζωγραφική, Ψηφιδωτό» (Α. Ε. Κοκονάκη), «Η επίδραση της ιδεολογίας του Αναγεννησιακού Ανθρωπισμού στην Μπαρόκ Όπερα: Ήχος – Λόγος – Τραγουδιστής» (Α. Α. Κουρή), «Η μάχη των ιδεών στην ελληνική λογοτεχνική παραγωγή του 18ου αιώνα: Το Σχολείον των ντελικάτων εραστών του Ρήγα και ο αντίλογός του» (Ι. Γ. Πλεμμένος), «Ιδεολογία και πίστη στη Λογοτεχνία», (Α. Γ. Καλογερόπουλος), «Ιδεολογίες και Ιδεολογήματα στον αθλητισμό» (Ν. Φακιολάς -  Μ. Γραίκου), «Ιδεολογία και Κινηματογράφος: Ανάμεσα στην ιστορία και το μύθο: Η ταινία “HΣωφερίνα”» (Α. Μ. Κουμανταράκη), «Σχολείο και Ιδεολογία: όροι συγκρότηση των βασικών ιδεολογικών αξόνων» (Κ. Ν. Θεριανός).
Στο τρίτο κεφάλαιο επιχειρείται «Η Διαπραγμάτευση της έννοιας στο σύγχρονο πολιτιστικό περιβάλλον». Συμπεριλαμβάνονται τα κείμενα: «Δοκίμιο για την Ιδεολογία. «Αλήθεια» και «Ιδεολογία» για μια κοινωνία ανθρώπινη και ουσιαστική» (Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας  Χρυσόστομος Σαββάτος), «Η γυναικεία φτώχεια: τάσεις και επιπτώσεις» (Λ. Μαράτου-Αλιπράντη), «Ιδεολογικοί προσδιορισμοί του χρόνου και του ατόμου σε μια σύγχρονη ιατροκεντρική πραγματικότητα» (Γ. Τ. Αλεξιάς), «Η Διαπραγμάτευση ως κυρίαρχη Ιδεολογία του σύγχρονου κόσμου» (Λ. Α. Παπακωνσταντινίδης), «Οι επιρροές της ιδεολογίας του Ρομαντισμού στη σύγχρονη πολιτιστική πολιτική και διαχείριση» (Μ. Α. Κουρή), «Ιδεολογικός σχολιασμός στην οργάνωση και διοίκηση οργανισμών που παράγουν τα δημόσια αγαθά υγείας και παιδείας»(Ν. Μ. Πολύζος), «Η Χρονική Εξέλιξη της Ιδεολογίας Μάρκετινγκ στο Πεδίο του Μάρκετινγκ Πολιτισμικών Αγαθών» (Γ. Σ. Σπαής),   «Ιδεολογία και Νέες Τεχνολογίες» (Θ. Κ. Κοτσιλιέρης).
Εξαιρετικό ενδιαφέρον αποτελεί και η εικαστική απάντηση στο ίδιο ερώτημα της ζωγράφου Ι.Bachmann Karydomati, με το πρωτότυπο έργο που κοσμεί το εξώφυλλο του τόμου.
Όπως τονίζει στον πρόλογο του  ο Καθηγητής Α. Γ. Κ. Σαββίδης, που μετά από πρόσκληση του εκδοτικού οίκου κάνει την πρώτη κριτική ανάγνωση του τόμου:
«Όλα τα παραπάνω καθιστούν την συλλογική προσπάθεια άκρως ενδιαφέρουσα, επιστημονικός άρτια  και φυσικά μοναδική για την βιβλιογραφική συμβολή της. Η  έρευνα πλουτίζεται με την συγκεκριμένη μελέτη και  η προσπάθεια τόσο του εκδοτικού οίκου του Αντ. Σταμούλη όσο και του επιστημονικού υπεύθυνου της σειράς και επιμελητή του τόμου κ. Δ. Γ.  Μαγριπλή, θεωρούμε ότι στέφεται με απόλυτη επιτυχία».

εκδοτικός οίκος Αν. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2009, ISBN 960-978-6887-17-8(προλεγόμενα: Δ. Γ. Μαγριπλής, πρόλογος: Α. Γ. Κ. Σαββίδης)

 

«Όψεις του πολιτιστικού φαινομένου: Επιστημολογικές προσεγγίσεις του Θανάτου και της Ζωής»,

Του Δ. Γ. Μαγριπλή (επιμέλεια)

Το βιβλίο αποτέλεσε βασικό εγχειρίδιο για τη διδασκαλία του μαθήματος  «Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις στην Κοινωνική Εργασία» που διδάχθηκε στο χειμερινό εξάμηνο του έτους 2010-1 και 2011 – 2, στο τμήμα “Κοινωνικής Εργασίας” του Α.Τ.Ε.Ι. Πάτρας.

Συνοπτική ανάλυση

Πρόκειται για μια συλλογική προσπάθεια όπου  ερευνητές από διαφορετικές μεθοδολογικές και επιστημονικές αφετηρίες καταγράφουν και στοχάζονται την έννοια του θανάτου. Ο τόμος έχει χωριστεί σε τέσσερα κεφάλαια, δίνοντας στον αναγνώστη την ευκαιρία εντρύφησης σε διαφορετικά πεδία προβληματισμού. Συγκεκριμένα:

  Στο πρώτο κεφάλαιο ιχνηλατείται ο θάνατος στην δημόσια σφαίρα. Και τούτο επιδιώκεται μέσα από τα άρθρα: «Κοινωνικές καταγραφές του θανάτου από το Βυζάντιο έως σήμερα στην Ελληνική πραγματικότητα» (Δ. Γ. Μαγριπλής), «Αξία της ζωής και την απαξία του θανάτου στα Δημοτικά τραγούδια» (Α. Ν. Δουλαβέρας), «Ο Θάνατος ως Show, ως Καταναλωτικό Αγαθό: Η περίπτωση της έκθεσης “Body Worlds”» (Γ. Τ. Αλεξιάς), «Πόνος-θλίψη-θάνατος: Η προσέγγιση της Κοινωνικής Εργασίας» (Δ. Η. Μπουρίκος – Π. Α. Σταθόπουλος), «Συμβουλευτική Παρηγορητική Πένθους : Μένοντας μαζί μέχρι το Τέλος» (Ι. Χ. Δρίτσας),  «Ο τοξικομανής και ο θάνατος. Η προβληματική του μη επιτελεσμένου πένθους» (Α. Ι.  Μάτσα).
  Στο δεύτερο κεφάλαιο αναζητείται η έννοια στον χώρο της φιλοσοφίας και της τέχνης. Εμπεριέχονται τα κείμενα: «Ελευθερία ενώπιον του θανάτου» (Α. Α. Παπαρίζος), «Si vis vitam, para mortem: Η αγωνία της υπάρξεως ενώπιον του θανάτου στη διαλεκτική μεταξύ θεολογικής και κοσμικής επιστημονικής σκέψεως» (Κ. Ι. Κορναράκης), «Θεολογικοί Στοχασμοί για τα έμβρυα και τα νήπια που ο βίος τους τερματίζεται πρόωρα» (Β. Γ. Φανάρας), «Τα Μαθηματικά ως φάρμακον θανάτου» (Δ. Κ. Πατσόπουλος), « Ο θάνατος στην Τέχνη» (Δ. Αγγελής).
   Στο τρίτο κεφάλαιο επιχειρούνται προτάσεις για την διαχείριση της έννοιας στις σχολικές αίθουσες.Συγκεκριμένα: «Παιδαγωγικές προσεγγίσεις της έννοιας του θανάτου» ( Α. Θ. Γκιουλής),«Φιλολογικές προτάσεις για τη διαχείριση της έννοιας του θανάτου» (Ι. Δ. Σόλαρης), «Θεολογικές προτάσεις για τη διαχείριση της έννοιας του θανάτου» (Ι. Π. Μπουγάς), «Διαπολιτισμική προσέγγιση του πένθους: η διαπολιτισμική διαχείριση του πένθους  στη σχολική κοινότητα, μία ειδική περίπτωση» (Β. Α. Πανταζή).

 Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται κείμενα με έντονο βιωματικό χαρακτήρα, δηλαδή μελέτες που σχετίζονται ακόμη και άμεσα με την ιδιότητα ή την διάθεση του συγγραφέα. Ειδικότερα: «Μοναχική ζωή: Φιλοσοφία περί του θανάτου» (Πατάπιος μοναχός Καυσοκαλυβίτης), «Ο θάνατος και ο κλινικός ιατρός. Βιωματική εμπειρία και σκέψεις ενός χειρουργού» (Ο. Γ. Βουδούρης), «Μυστήριον του θανάτου ή εξορία του θανάτου;» (Π. Λ. Καλαϊτζίδης), «Θάνατος δεν υπάρχει. Επιθανάτιες εμπειρίες και νέα πνευματικότητα» (Δ. Ι. Μπεκριδάκης).

 Στο κεντρικό θέμα «Επιστημολογικές προσεγγίσεις του θανάτου και της ζωής» απαντά και ο εικαστικός Χρήστος Παζαΐτης. Η άποψή του αποτυπώνεται με το πρωτότυπο έργο του, που κοσμεί το εξώφυλλο του τόμου.


Eκδοτικός οίκος Αν. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2008,ISBN 960-978-6741-52-4 (πρόλογος : Δ. Γ. Μαγριπλής)

«Στα τέταρτα του χρόνου», Δημήτρης Γ. Μαγριπλής, Εκδόσεις Σταμούλης Αντ.

Χρώμα και λόγος

Αγγελική Κοκονάκη: Προσκυνηματική έξοδος. Δημήτρης Γ. Μαγριπλής: Στα τέταρτα του χρόνου

Δημήτρης Γ. Μαγριπλής
ζωγραφική: Αγγελική Κοκονάκη

Σταμούλης Αντ., 2010
96 σελ.
ISBN 978-960-6887-33-8

Η συνεργασία με ένα εικαστικό αποτέλεσε για μένα μια πρόκληση, όχι μόνο για το τελικό αποτέλεσμα, μα για τη διαδρομή και την επικοινωνία με ένα μονοπάτι της ανθρώπινης φαντασίας που δύσκολα θα έλεγα το κατέχω και φυσικά το κρίνω. Η επικοινωνιακή δυνατότητα όμως, που μας έδωσε η έκδοση της πρώτης λογοτεχνικής μου απόπειρας, με οδήγησε να καταλήξω ότι είτε μέσα από το χρώμα, είτε μέσα από τον ποιητικό ή λογοτεχνικό λόγο γενικότερα, μπορούμε, όπως τονίζει και η Αγγελική Κοκονάκη, να μιλήσουμε για κάτι που φαντάζει ορθολογικά αδύνατο. Πόσο μάλλον όταν ο όποιος βιωματικός δρόμος, μέσα από την τέχνη, καταλήγει σε συγγενικές ονειρικές προτυπώσεις. Τότε επέρχεται η έκπληξη.

Έτσι το «Στα τέταρτα του χρόνου», μια αυτοτελή ποιητική απόπειρα, εντάσσεται στην «Προσκυνηματική έξοδο» της φίλης ζωγράφου. Νομίζω ισότιμα και εξίσου εναγώνια στη πρόθεσή τους να βοηθήσουν σε μια υποκειμενική προσπάθεια προσδιορισμού του εαυτού και της σχέσης μας με τις ενέργειες της φύσης . Αφού περί της ουσίας, θα ήταν νομίζω υπόθεση μιας ορθολογικής καθαρά μορφής, λίγο ασυμβίβαστο με το διάλογο που κανονάρχησε αυτή
τη δουλειά.
Η προσπάθεια καταστολής του χρόνου δια της αιχμαλωσίας του θύμισε, τουλάχιστον από τη μεριά μου, περισσότερο ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο , ή μια αντανάκλαση της φυσικής ομορφιάς στον εσωτερικό μου καθρέφτη . Κυριολεκτικά προσπάθησα να συλλάβω μια σκηνή από το φυσικό περιβάλλον , αντιπροσωπευτική μιας από τις τέσσερις εποχές και με τη πειθαρχία του γνώριμου σχήματος των 5 – 7 – 5 συλλαβών (Haiku), να το αποδώσω με το
στάλαγμα μιας μοναδικής νότας, αστραπιαία. Πρόκειται για την χωρίς βία χάραξη μιας μονοκονδυλιάς. 
Δεν ξέρω αν το αποτέλεσμα μετά την καταγραφή του επιβίωσε ποιητικά, ιδιαίτερα μετά την παρέλευση της ιστορικά πρώτης συγκίνησης αλλά είμαι βέβαιος πως απέδωσε επι-κοινωνία με την εικαστικό που επιμελείται αυτής της εκδοτικής προσπάθειας.
Σίγουρα δεν ταυτιστήκαμε, άλλωστε αυτό δεν είναι επιζητούμενο, μα στο πλαίσιο της πειθαρχίας ενός διαλόγου, στην υπακοή της σειράς, στην αντίστοιχη προσπάθεια αφαίρεσης καρποφόρησε μια γλυπτική του λόγου και της εικόνας. Παράλληλα εκφράστηκε μια ικεσία στις δυνάμεις της φύσης σε όλα τα επίπεδα, στην περιφρονημένη της ιερότητα και στην αγωνία του τέλους της, όπως διαδίδεται. Τόσο το «Στα τέταρτα του χρόνου» όσο και η «Προσκυνηματική έξοδος» είναι μια αποκρυπτογράφηση, αποκάλυψη ψυχικών κεφαλαίων, μέσα από τη διαπίστωση ότι ο άνθρωπος είναι αναπόσπαστο στοιχείο της φύσης και μάλιστα λόγω ικανοτήτων έχει την υποχρέωση να ζει σε απόλυτη αρμονία μαζί της.
Όπως και στην κηπουρική, πράγμα οικείο και ιδιαίτερα αρεστό για μένα, αφήσαμε το τελικό άγγιγμα. Έτσι ο κήπος όσο κι αν φαίνεται ατελείωτος, δεν είναι παρατημένος. Αντίθετα δηλώνει το απόρρητο, το κρυφό, την αλήθεια. Αυτό είναι υπόθεση υποκειμενικής τραγικότητας στο δρόμο για την όποια υπαρξιακή προσωπική απάντηση.
Ο αναγνώστης λοιπόν ας συμπληρώσει μόνος του το λόγο, την εικόνα ή τον κήπο, ανάλογα με τις δικές του αρετές και διαθέσεις.
Φθινόπωρο του 2008
Δρ. Μαγριπλής Δημήτριος

Μαθήματα Κηπουρικής

Το πρώτο βιβλίο μου εκδόθηκε το 2007 με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Φώτης Αδάμης.

Ιστορίες του χθες και του σήμερα με φόντο την όμορφη Κυπαρισσία της Αρκαδιάς και με ήρωές τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους, ορμώμενους και εμπνευσμένους, όμως, στις πράξεις τους από διαφορετικά ο καθένας κίνητρα -άλλοτε τα πιο υψηλά και άλλοτε τα πιο ευτελή.  Έτσι που όλοι μαζί να συνθέτουν την ποικιλομορφία του ανθρώπινου παλίμψηστου και μέσα από την αμεσότητα και δραστικότητα της περιγραφής τους να γίνονται οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, κρατώντας συνάμα το ενδιαφέρον μας αμείωτο μέχρι τέλους.